فهرست مطالب
عناصر تشکیل دهنده مو کدام اند؟
ساختمان مو را می‌توان به دو بخش اصلی ریشه مو و ساقه مو تقسیم نمود. هر کدام از این بخش‌ها دارای قسمت‌های متفاوتی هستند. منظور از ریشه مو، بخشی از موی سر یا موی سایر نقاط بدن است که داخل بافت پوست (اپیدرم) قرار داشته و رشد مو یا ریزش آن، متاثر از تغییرات هورمونی یا شیمیایی در این قسمت است؛ در مقابل، بخش قابل رویت از ساختمان مو که از پوست بیرون زده است، ساقه مو نامیده می‌شود. هر کدام از این بخش‌ها، از عوامل گوناگونی تاثیر می‌پذیرند و شناخت آنها در رفع مشکلات ریزش مو یا هنگام کاشت مو حائز اهمیت خواهد بود. .
مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار بر مو، ژنتیک و عوامل وراثتی است و طبق تحقیقات به عمل آمده، هر چند مواد شیمیایی، عوامل محیطی، آلودگی‌ها و … می‌توانند موجب تغییر رنگ، شکنندگی، خوردگی و … در مو شوند. این تغییرات بیشتر روی ساقه مو و بخش آن اعمال شده و در صورتی که فرد، از نظر هورمونی مشکلی نداشته و زندگی سالم و طبیعی داشته باشد، پس از مدت کوتاهی که چرخه رشد مو کامل می شود، موهای جدید با موهای آسیب دیده جایگزین شده و زیبایی ظاهری مو به حالت اولیه باز می‌گردد.
ساختمان مو در قسمت ریشه چگونه است؟
گفته شد که بخش درونی و غیر قابل رویت ساختمان مو، ریشه مو نامیده می‌شود. به تعبیری، تو مو میبینی و من ریشه مو! برای مطالعه ریشه مو باید از اپیدرم پوست سر عبور و به بخش‌های درونی پوست (هیدرو درم) نفوذ کرد. قسمتی از مو که از اپیدرم آغاز شده و تا پیاز مو در هیدرودرم ادامه می‌یابد، فولیکول مو نامیده می‌شود. هر چه فولیکول به بخش‌های درونی‌تر مو نزدیکتر می‌شود، ضخامت آن افزایش می‌یاید. پیاز مو بخش زنده و زایای ساختمان مو است که تعداد زیادی رگ خونی و عصب به آن می‌رسد و در واقع، بخش زنده مو، از این قسمت تغذیه کرده و رشد می‌کند.
این بخش پابیلا نامیده می‌شود. سلول‌های مو، از این قسمت شروع به تکثیر نموده و با گذشت زمان، به صورت لایه لایه، به بخش خارجی نزدیکتر شده و با خروج از پوست سر، ساقه آن را شکل می‌دهند. رنگ مو، ضخامت آن، صاف یا فردار بودن و … به ویژگی‌های این بخش از مو مرتبط است. با گذشت زمان، این لایه سخت شده به سمت قسمت‌های بیرونی پوست حرکت می‌کند و در نهایت بخش قابل رویت مو را شکل می‌دهد.
ساختمان مو در قسمت ساقه آن شامل چه بخش هایی است؟
با خروج مو از اپیدرم، بخش ساقه از ساختمان مو آغاز می‌شود که این بخش شامل سه قسمت اصلی است. کوتیکول، قشر و مدولا. کوتیکول مو، بیرونی‌ترین بخش از ساقه مو است که از سلول‌های پولکی و دارای همپوشانی به شکل، مجموعه‌ای از فلس‌ها که روی هم قرار گرفته‌اند، تشکیل شده است. این لایه از سلول‌های مرده‌ای تشکیل شده و فاقد هرگونه رگ یا عصب است، به همین دلیل هنگام بریده شدن با قیچی، احساس درد نداریم. لایه بعدی، قشر مو است که از رشته‌های کراتینی تشکیل شده است.
قشر مو، محل ذخیره و نمایش رنگدانه‌هاست. ضخامت یا نازکی مو، به صورت مستقیم از ویژگی‌های این بخش تاثیر می‌پذیرد. هر چه رشته‌های پروتئینی تشکیل دهنده این بخش ضخیم‌تر باشند، موها ضخیم‌تر و در مقابل، هر چقدر تراکم و قطر رشته‌های کراتینی این بخش کمتر باشند، افراد دارای موهای نازک‌تری خواهند بود. در نهایت، مدولا، درونی‌ترین بخش از ساختمان ساقه مو است که از لایه شفافی تشکیل شده است. مدولا در موهای ضخیم‌تر به راحتی مشهود بوده و وظیفه استحکام بخشیدن به مو و راست نگه داشتن آن، در مواقع احساس سرما یا خطر، به صورت غیر ارادی را دارد.
عوامل آسیب رسان به ساختمان مو چه مواردی هستند؟
همان گونه که در بخش‌های قبلی به آن اشاره شد، بخش زنده ساختمان مو که در زیر پوست قرار گرفته است، مهم‌ترین بخش برای تولد یا مرگ سلول‌های جدید مو است. هر تار موی جدید، ابتدا رشد خود را از پیاز مو آغاز می‌کند. چرخه رشد مو، دارای دوره‌های منظمی است و پس از گذشت مدت زمانی مشخص، این چرخه به پایان رسیده و موهای قدیمی با موهای جدید جایگزین می‌شوند. هرگونه اختلال در چرخه رشد مو، به خصوص در بخش‌های درونی آن، موجب نازک شدن، تغییر رنگ، شکنندگی و در نهایت ریزش مو می‌شود. با داشتن زندگی سالم به دور از استرس، مراقبت از مو به صورت اصولی، مصرف مواد غذایی طبیعی و دوری از آلاینده‌های صنعتی و … می‌توان از داشتن موهایی زیبا و سالم لذت برد.
آیا رنگ کردن مو به ساختمان مو آسیب می رساند؟
تغییر دادن رنگ موها، با استفاده از مواد طبیعی مانند حنا یا رنگ‌های شیمیایی استاندارد، فقط روی بخش ساقه مو (بخش بیرونی و قابل رویت آن) اثر گذاشته و تاثیری بر ریشه مو ندارد. البته اگر پوست افراد به این رنگ‌ها حساسیت داشته باشند یا این مواد، دارای فلزات سنگین و مواد سمی مانند جیوه باشند، به مرور زمان به هیدرودرم پوست نفوذ کرده و موجب ریزش مو می‌شوند. جالب است بدانید، به صورت طبیعی و بدون در نظر گرفتن هر گونه عوامل بیرونی، روزانه بین 100 تا 150 تار مو از سر می‌ریزد و با موهای جدید جایگزین می‌گردند.
جایگزینی موهای جدید، در چرخه به نام سیکل رویش موهای جدید انجام می‌شود. این مراحل که آناژن، کاتاژن و تلوژن نامیده می‌شوند، به ترتیب 1000 روز، 10 روز و 100 روز به طول می‌انجامند. مرحله آناژن که مرحله رشد مو است، از زمان شکل گیری مو در پیاز مو آغاز شده و تا خروج آن از پوست به طول می‌انجامد. مرحله میانی یا کاتاژن، ده روز طول می‌کشد و طی آن، پیاز مو به بخش‌های سطحی مو انتقال می‌یابد و در نهایت، در مرحله تلوژن یا افتادن، موهای مرده و فاقد پیاز زایا، به تدریج از قسمت‌های سطحی پوست جدا می‌شوند.